احترام به حقوق و آزادی‌های فردی و رسیدگی کیفری

قانونگذار برای تعرض قانونی به حریم خصوصی اشخاص ( حقیقی یا حقوقی ) ضوابطی را تعیین کرده است که به اختصار به آنها می پردازیم :

• تفتیش و بازرسی منازل و اوراق و نوشته های اشخاص ، بازرسی از منزل یا محل کسب و سایر اماکن مشابه و نیز اشیایی  که در اختیار انسان ها قرار می گیرد هنگامی قانونی و مشروع است که به موجب دلایل کافی ظن قوی به کشف متهم یا اسباب و آلات و دلایل جرم در آن محل وجود داشته باشد آن هم به حکم قاضی و با رعایت قانون .از این رو هر گونه تعرض به این اماکن با وجود دلایل جرم اسباب و آلات مجرمانه چنانچه بدون رعایت و ترتیبات و تشریفات قانونی باشد و یا بدون حکم قاضی ، عملی است مجرمانه و برخلاف اصل ۲۲قانون اساسی .
•  بازرسی در حضور صاحب خانه یا متصرف قانونی با حضور ارشد حاضرین منزل به عمل می آید ونیز بازرسی سایر اماکن در صورت امکان باید با حضور صاحب یا متصدی آن مکان انجام شود .
• اگر بازرسی با حقوق اشخاص در تزاحم باشد در صورتی مجاز است که از حقوق آنها مهمتر باشد .
• اگر در محل بازرسی هیچ یک از اشخاص گفته شده حاضر نباشند و از طرفی بازرسی نیز فوریت داشته باشد قاضی می تواند با قید فوریت امر در برگ صورت جلسه و بصورت مکتوب دستور باز کردن محل را بدهد .
•  بازرسی از منزل در روز به عمل می آید واگر ضرورت ایجاب کند در شب صورت خواهد گرفت . در عین حال قاضی دستور دهنده مکلف است علت ضرورت را بصورت کتبی در صورت جلسه بیاورد .

در خصوص حفظ حرمت نوشته ها و نامه ها و مکالمات تلفنی اشخاص اصل ۲۵قانون اساسی می گوید: بازرسی و نرساندن نامه ها ضبط و فاش کردن مکالمات تلفنی ، افشای مخابرات تلگرافی و تلکس ، سانسور عدم مخابره و نرساندن آنها استراق سمع و هر گونه تجسس ممنوع است مگر به حکم قانون .

اصل ۳۲قانون اساسی می گوید:

هیچ کس را نمی توان دستگیر کرد مگر به حکم قانون . در صورت بازداشت موضوع اتهام باید با ذکر دلایل بلافاصله کتبا به متهم ابلاغ و تفهیم شود و حداکثر ظرف ۲۴ساعت پرونده مقدماتی به مراجع صالحه قضائی ارسال و مقدمات محاکمه در اسرع وقت فراهم گردد . متخلف از این اصل طبق قانون مجازات می شود .

•    مقام قضائی نباید کسی را احضار و یا جلب کند مگر آنکه دلایل کافی برای احضار یا جلب موجود باشد .
•   قبل از احضار نمی توان کسی را جلب کرد مگر آنکه متهم مرتکب جرمی شود که مجازات آن قصاص ، اعدام یا قطع عضو باشد ویا اینکه متهم فاقد شغل یا محل اقامت معین بوده و اقدامات قاضی برای دستیابی به متهم به نتیجه نرسیده باشد .
•   احضار اشخاص با احضار نامه به عمل می آید . احضار نامه در دو نسخه برای متهم فرستاده می شود یک نسخه از متهم گرفته می شود و نسخه دیگر را امضاء کرده و به مامور احضار رد می کند.در احضار نامه اسم و شهرت احضار شونده و تاریخ و علت احضار ومحل حضور ونتیجه عدم حضور باید آورده شود .

• اگر احضار شونده سواد نداشته باشد مفاد احضاریه در حضور دو نفر شاهد به او ابلاغ می شود . چنانچه ابلاغ احضاریه به علت معلوم نبودن محل اقامت متهم ممکن نشود واز راه دیگری نیز نتوان احضاریه را برای او ابلاغ کرد با تعیین وقت متهم یک نوبت از طریق یکی از روزنامه های کثیر الانتشار یا محلی احضار می شود و در صورت عدم حضور قاضی با رعایت قوانین مربوط پرونده را رسیدگی خواهد کرد .
•  متهم موظف است در موعد مقرر نزد مقام قضائی حضور یابد و اگر نتواند حاضر شود باید عذر موجه خود را اعلام کند .
•  از اینرو اگر متهم پس از ابلاغ احضاریه حاضر نگردد و گواهی عدم امکان حضور هم نفرستد به دستور قاضی جلب خواهد شد .
•  جلب متهم با برگ جلب به عمل می آید .برگ جلب مفادش مانند مفاد احضاریه است .
•  اگر متهم غایب باشد برگ جلب در اختیار مامورین قرار می گیرد تا هر جا که متهم را  یافتند جلب و تحویل مقام قضائی کنند .