شروط ضمن عقد در ازدواج

وجود شروط ضمن عقد می‌تواند چهرهٔ ازدواج را تغییر قابل ملاحظه‌ای داده و نوع خاصی از ازدواج پدید آورد. برای مثال ازدواج مسیار که در دوران معاصر در کشورهای عربی حاشیهٔ خلیج فارس رایج شده با شروط ضمن عقدی مانند صرف‌نظر کردن زن از حق نفقه و سهم مساوی در هم‌بستری (در هنگام چندهمسری)، اختیار زن در تعیین محل سکونت خود، پرداخت اجارهٔ منزل زن توسط شوهر و عدم ثبت رسمی ازدواج از ازدواج عادی متمایز می‌شود.

آیا می‌دانید ؟

سر دفتر ازدواج وظیفه دارد که شرایط مندرج در قباله را مورد به مورد، به دو طرف تفهیم نماید: چرا که شرطی معتبر است که مورد توافق زن و مرد قرار گیرد و به امضای هر دوی آنها رسیده باشد.

شرایط ضمن عقد یا عقد خارج لازم

الف :  شرط تنصیف دارایی

زوج شرط نمود هر گاه طلاق بنا به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه، تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار وی نبود، زوج موظف است تا نصف دارائی موجود خود را که در ایام زناشوئی با او به دست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید.

این بند بدین معنا است که مرد بعد از طلاق، باید نصف آن بخش از دارائی خود که بعد از شروع زندگی به دست آورده است را به نام زن نماید، مشروط به اینکه

1. طلاق به درخواست مرد باشد.
2. زن مطیع همسر خود باشد و اخلاق و رفتار نا متناسب با وی نداشته باشد و همچنین از او تمکین نماید.

ب :بندهای ۱۲ گانه عقدنامه

زوج به زوجه وکالت بلا عزل با حق توکیل غیر داد که در موارد مشروحه زیر با رجوع به دادگاه و اخذ مجوز از دادگاه، پس از انتخاب نوع طلاق خود را مطلقه نماید و نیز به زوجه وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر داد تا در صورت بذل از طرف او قبول نماید.

این بند‌بیانگر این مطلب است که زن در صورت تحقق شرایط زیر از ناحیه مرد وکیل است خودش شخصا یا با انتخاب فرد دیگری به عنوان وکیل به دادگاه مراجعه نماید و پس از اثبات ادعا درخواست طلاق نماید.

مواردیکه زن می تواند از دادگاه تقاضای صدور طلاق نماید به شرح زیر است :

1. استنکاف شوهر از دادن نفقه زن به مدت شش ماه به هر عنوان و عدم امکان الزام او به تادیه نفقه و همچنین در موردی که اجبار شوهر هم ممکن نباشد.
   • عدم پرداخت خرجی زن و انجام سایر حقوق واجب زن به مدت شش ماه.
2. سوء رفتار یا سوء معاشرت زوج به حدی که ادامه زندگی را برای زوجه غیر قابل تحمل نماید.
   • بد رفتاری غیر قابل تحمل مرد با زن و فرزندان.
3. ابتلا زوج به امراض صعب العلاج به نحوی که دوام زناشوئی برای زوجه مخاطره آمیز باشد.
   • بیماری خطرناک غیر قابل درمان مرد در حدی که سلامت زن را به خطر بیاندازد.
4. جنون زوج در مواردی که فسخ نکاح شرعا ممکن نباشد.
   • دیوانه بودن مرد در زمانی که امکان فسخ نباشد.
5. عدم رعایت دستور دادگاه در مورد منع اشتغال زوج به شغلی که طبق نظر دادگاه صالح منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه باشد.
   • اشتغال مرد به کاری که به حیثیت و آبروی زن و مصالح خانوادگی او لطمه می زند.
6. محکومیت شوهر به حکم قطعی به مجازات پنج سال حبس یا بیشتر یا به جزای نقدی در اثر عجز از پرداخت منجر به پنج سال بازداشت شود یا به حبس و جزای نقدی که مجموعا منتهی به پنج سال بازداشت یا بیشتر شود و حکم مجازات در حال اجرا باشد.
   • محکومیت به حبس از پنج سال به بالا (در زندان بسر بردن مرد به عنوان محکومیت در حال اجرا از پنج سا ل به بالا).
7. ابتلا زوج به هر گونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خللی وارد آورد و ادامه زندگی برای زوجه دشوار باشد.
   • اعتیادی که به اساس زندگی خانوادگی ضرر بزند مانند اعتیادی که منجر به بیکاری مرد ، فروش اثاثیه منزل و وارد نمودن ضرر به سلامت جسمی و روحی زن و فرزند گردد.
8. زوج زندگی خانوادگی را بدون عذر موجه ترک کند. تشخیص ترک زندگی خانوادگی (تشخیص عذر موجه) با دادگاه است یا اینکه زوج شش ماه متوالی بدون عذر موجه از نظر دادگاه غیبت نماید.
   • ترک بدون علت خانواده یا غیبت یکسره ۶ ماهه بدون دلیل موجه.
9. محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب به جرم و اجرای هر گونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب به جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زن باشد. تشخیص اینکه مجازات مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی است با توجه به وضع و موقعیت زن و عرف و موازین دیگر، با دادگاه است.
   • اجرای هر نوع مجازاتی که آبرو و موقعیت زن را به خطر اندازد.
   • از جمله مواردی که زن می تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند، محکومیت قطعی زوج در اثر ارتکاب به جرم و اجرای هر گونه مجازات اعم از حد و تعزیر در اثر ارتکاب به جرمی که مغایر با حیثیت خانوادگی و شئون زن باشد.
10. در صورتیکه پس از گذشت پنج سال زوجه از شوهر خود به جهت عقیم بودن و یا عوارض جسمی دیگر صاحب فرزند نشود.
    • بچه دار نشدن مرد پس از پنج سال.
11. در صورتیکه زوج مفقود الاثر شود و ظرف ۶ ماه پس از مراجعه زوجه به دادگاه پیدا نشود.
    • غیبت طولانی شوهر.
12. زوج همسر دیگری بدون رضایت زوجه اختیار کند یا به تشخیص دادگاه نسبت به همسران خود اجرای عدالت ننماید.
    • ازدواج مجدد مرد بدون اجازه همسر.

زن علاوه بر موارد فوق در صورت موافقت شوهر می‌تواند مواردی مانند موارد زیر را در قباله بگنجاند

1. حق سکنی : اختیار تعیین محل سکونت را به زن واگذار می نماید
2. حق تحصیل : زن اجازه خواهد داشت پس از ازدواج به تحصیل خود ادامه دهد.
3. حق اشتغال : زن پس از ازدواج می‌تواند در خارج از منزل کار کند.
4. و ….

 یادآوری

در صورتیکه صداق زن ملک غیر منقول باشد باید ملک مزبور مطابق مقررات در دفاتر اسناد رسمی به به ثبت برسد. بعد از ثبت در دفتر اسناد رسمی شماره دفتر و نماینده دفتر اسناد رسمی باید در این صفحه قید و امضاء شود.

کاربرد شرایط دوازده گانه مندرج در قباله ازدواج

• آیا صرف عمل نکردن مرد به هر یک از این شرایط می‌تواند دلیلی برای زن محسوب  شوند تا بر مبنای آن درخواست طلاق کند؟
• آیا زن به راحتی می تواند طلاق بگیرد؟
• یا اینکه کلیه مراحل قانونی طلاق را باید مانند سایر موارد عادی طی نماید؟

با تحقق یکی از شرایط دوازده گانه و اثبات آن در دادگاه، زن می تواند با استفاده از وکالت ضمن عقد‌، با‌ مراجعه به دادگاه خانواده و طی تشریفات قانونی، از جمله داوری و قطعیت آن نسبت به اجرای طلاق اقدام نماید.

لازم به ذکر است که در پایان هر بند از قباله زن و مرد خواهان ازدواج، مندرجات موجود در آن بند را امضاء می‌نمایند.